Zachwycające miasto-pałac z brukiem, który był niegdyś pałacową posadzką, (prawdopodobnie) najstarszą na świecie katedrą strzeżoną przez najprawdziwszego sfinksa, z okazałymi palmami, drzewami cytrusowymi i urokliwymi plażami, położony nad ciepłym morzem i jednocześnie u podnóża gór – oto jego wysokość Split. Jedno z najbardziej znanych miast Chorwacji. Sprawdź, jakie atrakcje turystyczne i zabytki warto zobaczyć w perle Dalmacji.
Co zobaczyć w Splicie i okolicach?
- Stare miasto
- Port i promenada
- Wzgórze Marjan
- Plaże w Splicie
- Galeria Meštrovicia
- Wieża Wenecka
- Pomnik Grzegorza z Ninu i inne historyczne zabytki Splitu
- Atrakcje w okolicach Splitu
- Noclegi w Splicie
Starówka powstała na ruinach gigantycznego pałacu rzymskiego cesarza, uchodząca za najstarszą na świecie katedra, a do tego mauzoleum strzeżone przez sfinksa. Brzmi imponująco? Split to miasto, które warto odwiedzić ze względu na pokaźny zestaw atrakcji widniejących na liście UNESCO, ukryte skarby i niepowtarzalny klimat.
Pałac Dioklecjana
Wyobraźcie sobie pałac tak wielki, że jego ściany stały się murami miasta, a z korytarzy uczyniono ulice… Oto rezydencja Dioklecjana, rzymskiego władcy, który na początku IV n.e. przez 21 lat sprawował władzę w cesarstwie. Po abdykacji cesarz przeniósł się do monumentalnego, ogromnego na 39 tys. metrów kwadratowych i dopieszczonego w najdrobniejszych szczegółach pałacu nad Adriatykiem. Choć budowla czerpała z elementów architektonicznych właściwych włoskim willom, to jednak jej bryła zaprojektowana została jako rzymski obóz wojskowy. Obóz, którego wnętrza wyłożono… greckim i włoskim marmurem. Dla ozdoby sprowadzono z Egiptu wyrzeźbione w XV w. p. n. e. sfinksy. Całość obwarowano ze wszystkich stron murami sięgającymi 26 m i 16 wieżami.
Wewnątrz kompleksu wybudowano świątynię poświęconą Jowiszowi i Herkulesowi oraz – jeszcze za życia cesarza – mauzoleum. Do ogromnego kompleksu podzielonego wewnątrz przez dwie prostopadłe ulice dostać się można było jedną z orientowanych na każdą stronę świata bram: Bramą Żelazną, Brązową, Srebrną lub Złotą.
Wszystko zmieniło się w VII wieku, po najeździe barbarzyńców na pobliską Salonę, której mieszkańcy schronili się we wnętrzach tego płacowego kolosa. Lata mijały, a pałac cesarza Dioklecjana powoli przekształcał się w bizantyjską osadę Aspalatos (Spalatos), która to dała początek i nazwę obecnemu Splitowi. I pewnie dziś nikt nie dopatrzyłby się komnat w miejskich kamienicach, pałacowych korytarzy w gwarnych ulicach, dawnych podziemi w magazynach i dołach na odpady czy mauzoleum cesarza w katolickiej katedrze, gdyby nie szkocki architekt Robert Adam, dzięki któremu Europa poznała w XVIII starożytną budowlę.
Dziś podobizna dawnego pałacu Dioklecjana widnieje na banknocie o nominale 500 kun, na liście światowego dziedzictwa kulturowego i na mapie największych atrakcji Splitu. Część z elementów dawnej posiadłości (w tym podziemia pałacu Dioklecjana) dostępnych jest do zwiedzania dopiero po zakupieniu biletu.
Katedra w Splicie
Dalmacja jest dla entuzjastów architektury rzymskokatolickiej sakralnej tym, czym jej brzegi są dla amatorów żeglarstwa – perłą. To tu bowiem znajdują się uznawane zarówno za najmniejszą, jak i najstarszą na świecie katedry. O ile ta pierwsza, zlokalizowana w miejscowości Nin w północnej Dalmacji, dużego wrażenia nie robi, to ta druga – wznosząca się w sercu Splitu – dosłownie zapiera dech w piersiach. I trudno się dziwić! W końcu ta główna świątynia rzymskokatolickiej archidiecezji splicko-makarskiej to w istocie dawne mauzoleum Dioklecjana, gdzie wątki historyczne przeplatają się nie mniej spektakularnie niż style architektoniczne. Ale po kolei.
Na początku był monumentalny grobowiec rzymskiego władcy, a od VII wieku jest katedra pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, określana także katedrą Św. Domniona lub Dujama. To niespotykana sytuacja, by mauzoleum jednego z największych pogromców wczesnych chrześcijan stało się chrześcijańską katedrą pod wezwaniem świętego, który zginął z rozkazu tego właśnie prześladowcy.
We wnętrzu ośmiokątnej budowli podziwiać można dwa rzędy korynckich kolumn, XVII-wieczny ołtarz, obrazy i rzeźby stworzone m.in. przez Bonina z Mediolanu, a także fryz z medalionami przedstawiającymi cesarza. Największą atrakcja świątyni jest skarbiec ze zbiorami srebrnych i złotych naczyń liturgicznych oraz starodruków (m.in ewangelia z VII wieku!). Po wyjściu z katakumb warto udać się na szczyt wysokiej na 57 m dzwonnicy, by zobaczyć panoramę miasta.
W starej części miasta, tuż obok świątyni, możemy podziwiać też monumentalny perystyl, czyli otoczony kolumnami pałacowy dziedziniec wewnętrzny.
Jeśli zastanawiacie się, czy w Chorwacji są palmy, by uzyskać odpowiedź – wystarczy choćby krótki spacer promenadą portową Riva. Główny deptak Splitu zachwyca szpalerem okazałych, pięknych palm. Możemy wypocząć w ich cieniu po intensywnym zwiedzaniu krętych i usianych gęsto zabytkami splickich uliczek. Tym bardziej, że na palmowym bulwarze rozmieszczono urokliwe, białe ławeczki – chętnie okupowane przez poszukujących przyjemnego ochłodzenia mieszkańców Splitu oraz przybyszów z różnych zakątków świata.
Trasa spacerowa po części ciągnie się wzdłuż pałacu Dioklecjana, przylega do niej port. Wokół alei skupione są ponadto nastrojowe kafejki, restauracje, kawiarnie, lodziarnie i sklepy z pamiątkami. Bez problemu znajdziemy tu zakątek, w którym możemy odetchnąć, napić się aromatycznej kawy z widokiem na port, bielące się w tle żagle i okoliczne wyspy oraz poczuć prawdziwie śródziemnomorski klimat.
Czyta się o nim w przewodnikach, słyszy się o nim w chorwackich pieśniach i widzi się go z niemal każdego miejsca w zachodniej części miasta Split. Wzgórze Marjan to bez wątpienia jedna z większych atrakcji miasta, a przy tym punkt obowiązkowy (roztacza się stąd wspaniały widok na miasto) dla łowców „panoramy jak z pocztówki” i wypoczynku na łonie natury. Charakterystyczna góra wznosi się na wysokość 178 m n.p.m., a jej zbocza porasta las.
Ale sosny to nie wszystko, co ogląda się w drodze na szczyt. Podążając gęstą plątaniną ścieżek i tras, odkryć można plac zabaw dla dzieci, zoo i ogród botaniczny, a także ukryte w zaroślach ruiny kamiennych domów i małe kościółki i kapliczki. Wejście na teren parku jest bezpłatne, a widoki rozpościerające się z tarasu na szczycie – bezcenne. Na spacer i wspinaczkę najlepiej wybrać się po południu, gdy promienie słońca nie utrudniają kontemplacji pięknych krajobrazów.
Split oferuje fascynującą przestrzeń dla miłośników wielowiekowej historii, ale też rajskie warunki dla plażowiczów. Na miłośników wodnych i słonecznych kąpieli czeka tu kilka ładnych plaż. Najpopularniejszą i największą piaszczystą plażą jest oznaczona Błękitną Flagą plaża Baćvice, zlokalizowana zaledwie 10 minut spacerem od ścisłego centrum Splitu. Możemy tu dotrzeć również komunikacją publiczną, rowerem lub samochodem (auto zostawimy na pobliskim parkingu). Baćvice to popularne miejsce rekreacji mieszkańców i turystów, lubiane zwłaszcza przez rodziny z dziećmi. A to za sprawą łagodnego spadku i niewielkiej głębokości przy brzegu. Wokół kąpieliska znajdziemy liczne bary i restauracje.
Co ciekawe, plaża Baćvice była miejscem narodzin „najbardziej splickiego” sportu – picigin. Rozgrywka polega na odbijaniu piłki dłońmi tak, by ta jak najdłużej utrzymała się w powietrzu. A żeby picigin był „prawilny” – gracze muszą stać w płytkiej wodzie. Co roku na plaży odbywają się nawet nieoficjalne Mistrzostw Świata w Picigin.
Kolejną popularną plażą jest położona u stóp parku Marjan żwirkowa plaża Kasjuni. Możemy dotrzeć do niej spacerem (jest oddalona ok. 2,5 km od centrum), dojechać autem, a nawet dopłynąć statkiem (z portu, z osiedla Matejuška w centrum miasta). Plaża została odnowiona kilka lat temu, charakteryzuje się łagodnym zejściem do morza. Działa tu restauracja i beach bar, który wieczorową porą zamienia się w klub. Na miejscu można też wypożyczyć skutery wodne, kajaki i deski SUP.
W okolicy wzgórza znajdziemy jeszcze jedną żwirową plażę – Kastelet (Obojena svjetlost). Na plaży znajduje się bar z przekąskami. Z centrum dotrzemy tu w niecałe pół godziny spacerem (albo autobusem).
Idealna dla rodzin z dziećmi jest również odnowiona, skałkowo-żwirowa plaża Žnjan. Blisko plaży mieszczą się duży parking, bary i restauracje, a na samej plaży można skorzystać z pryszniców, toalet i przebieralni. Z myślą o najmłodszych przygotowano tu dmuchany plac zabaw ze zjeżdżalniami i trampoliną.
Trudniej dostępna, choć nie mniej atrakcyjna, jest skałkowa plaża Bene w zachodniej części wzgórza. Nie dojedziemy tu samochodem (większość wzgórza jest dostępna dla niezmotoryzowanych), możemy za to dotrzeć komunikacją miejską. Plaża jest chętnie odwiedzana m.in. ze względu na rosnące tam sosny, w cieniu których można się skryć przed słońcem. Na infrastrukturę plażową składają się prysznice, restauracja, teren do gry w piłkę nożną, tenisa i siatkówkę, a także plac zabaw dla dzieci.
To muzeum dedykowane w całości twórczości największego chorwackiego artysty XX w. – rzeźbiarza Ivana Meštrovicia. Mieści się ono w dawnej willi i pracowni twórcy, którą artysta, wraz ze znajdującymi się tam pracami, podarował kilka lat przed śmiercią państwu. Pozwoliło to na utworzenie w gmachu galerii z kolekcją dzieł Meštrovicia pochodzących z różnych okresów jego działalności.
Wystawa stała obejmuje – podzielone na ekspozycje tematyczne – rzeźby, modele gipsowe, obrazy, szkice, projekty architektoniczne, ale również meble, dokumenty, listy i przedmioty osobiste rzeźbiarza. Dodatkowo w galerii możemy podziwiać około 200 prac innych artystów. Zbiory są rozmieszczone na dwóch piętrach budynku oraz w przylegającym do okazałej willi parku rzeźb.
Na uwagę zasługują także sam budynek galerii oraz pobliski teren – powstały one na bazie oryginalnych planów samego Meštrovicia. Bilet wstępu do placówki upoważnia również do odwiedzenia położonej nieopodal odrestaurowanej kaplicy Kaštelet-Crikvine z drewnianymi płaskorzeźbami autorstwa Meštrovicia.
Ośmioboczna wieża wenecka (chrw. Hrvojeva kula) to pozostałość po XV-wiecznych fortyfikacjach miejskich. Dawniej stał tu okazały zamek wenecki otoczony obronnymi murami. Po weneckiej twierdzy została tylko baszta. Budowla znajduje się na jednym z najpiękniejszych splickich placów – na placu Braci Radić (chrw. Trg braće Radić), zwanym inaczej Placem Owocowym (chrw. Voćni Trg). Swoją nazwę zakątek ten zawdzięcza odbywającym się tu niegdyś targom rolnym. Obecnie – zamiast kramów – na Placu Owocowym znajdziemy przytulne knajpki, kawiarniane ogródki i ekskluzywne butiki.
W północnej części placu znajduje się barokowy pałac Milesi ze stojącym na środku pomnikiem Marka Marulicia – renesansowego poety i filozofa okrzykniętego „ojcem literatury chorwackiej”.
Na wschód od pałacu Dioklecjana, przed Złotą Bramą stoi pomnik Grzegorza z Ninu (Grgura Ninskiego) – biskupa, który walczył o wprowadzenie języka chorwackiego do liturgii katolickiej. Przez Chorwatów jest on uznawany za historycznego obrońcę rodzimego języka, kultury i państwowości. Imponujący monument o wysokości ponad 8 m autorstwa Ivana Meštrovicia stoi zdecydowanie na „pomnikowym piedestale”, jeśli chodzi o najpopularniejszy pomnik w Splicie. Kiedy już będziecie pod posągiem, nie zapomnijcie dotknąć lewej stopy duchownego – a konkretnie jego dużego palca. Potarcie go przynosi ponoć szczęście i zdrowie.
Jeśli planujemy eksploracyjny tour po mieście, powinniśmy zajrzeć również na plac Gaje Bulat, gdzie znajduje się Chorwacki Teatr Narodowy z piękną fasadą i odwiedzić Plac Republiki (przez miejscowych nazywany „Prokurative”) przypominający wenecki plac świętego Marka. Będąc w Splicie, warto także wybrać się do położonego przy portowym nadbrzeżu gotyckiego kościoła św. Franciszka, w którym znajdują się nagrobki znamienitych mieszkańców miasta, oraz obejrzeć pozostałości rzymskiego akweduktu, który dostarczał niegdyś wodę do pałacu Dioklecjana.
Aby poznać perłę Dalmacji z różnych perspektyw, w trakcie zwiedzania z pewnością warto wybrać się na spacer szlakiem splickich muzeów. Miasto może pochwalić się ciekawą ofertą placówek muzealnych. Do najciekawszych należą: Muzeum Morskie w XVII-w. weneckiej twierdzy Grip z setkami modeli okrętów i statków, Muzeum Chorwackich Zabytków Archeologicznych z imponującym zbiorem ok. 20 tys. eksponatów z różnych okresów oraz Muzeum Etnograficzne w budynku dawnego ratusza. Warto zwiedzić również Muzeum Miejskie w pałacu Paplicia, w którym zapoznamy się m.in. z historią Splitu, Muzeum Nauk Przyrodniczych oraz najstarsze muzeum w całej Chorwacji – otwarte w 1820 r. Muzeum Archeologiczne (tymczasowo zamknięte).
Split posiada całe mnóstwo atrakcji turystycznych – jednak na zwiedzaniu Splitu nie koniec. Wiele do zobaczenia mamy również w okolicach miasta. Do najciekawszych miejsc należy z pewnością twierdza Klis w miejscowości Klis, położona ok. 13 km od Splitu, na wzgórzu między górami Kozjak i Mosor. To jedna z najbardziej okazałych i najważniejszych chorwackich twierdz. Warownia, choć pamięta jeszcze czasy Imperium Rzymskiego, jest świetnie zachowana i robi piorunujące wrażenie. Tak samo jak widok, który roztacza się z jej najwyższego poziomu – możemy stąd podziwiać Split oraz okoliczne góry i wyspy. Forteca jest naprawdę imponująca – nic dziwnego, że posłużyła filmowcom za scenerię miasta Meereen w kultowym serialu „Gra o tron”. Do twierdzy dojedziemy z dworca autobusowego w Splicie.
Na liście „top of the top” najciekawszych zakątków w okolicach Splitu nie może również zabraknąć ruin starożytnego miasta Salona w miasteczku Solin, w odległości zaledwie 7 km od stolicy Dalmacji. Dawniej Salona była potężnym miastem wybrzeża Adriatyku i stolicą rzymskiej prowincji Dalmacja. To tu przyszedł na świat rzymski cesarz Dioklecjan. Wizyta w Solinie powinna być punktem obowiązkowym na liście każdego wielbiciela historii. Na rozległym terenie rozmieszczone są tu ruiny starożytnej osady z pozostałościami domostw, ulic, bazyliki, pałacu biskupiego, cmentarza, amfiteatru czy murów miejskich. Aby zobaczyć całość, zarezerwujmy sobie ok. 3 godzin.
W zasięgu 30 minut jazdy samochodem od Splitu znajduje się kolejne ciekawe miasteczko – Trogir. Urocza, kameralna miejscowość, przez wielu nazywana Małą Wenecją, przyciąga swoim kameralnym klimatem. Miłośnicy zwiedzania znajdą tu przepiękne stare miasto, które jest wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO, a spacerowicze wysadzany palmami, szeroki bulwar rozmieszczony wzdłuż portu, wokół którego skupia się wieczorne życie miasta.
Tyle samo czasu zajmie nam dojazd do miasteczka Omiš położonego 25 km od Splitu, przy ujściu do Adriatyku rzeki Cetiny. Dawniej urzędowali tu piraci, którzy chętnie łupili statki na Adriatyku. Dziś to jeden z bardziej lubianych chorwackich kurortów. Na turystów czekają tu ładne stare miasto, port, dwie pirackie twierdze – Mirabela i Starigrad oraz świetne warunki do uprawiania sportów wodnych (w tym m.in. raftingu i kanioningu na rzece Cetinie).
Split to także świetna baza wypadowa do miasteczka Sinj, słynącego z turnieju rycerskiego Sinjska Alka wpisanego na listę dziedzictwa UNESCO.
Ze Splitu dostaniemy się ponadto szybko na piękne okoliczne wyspy, takie jak Hvar, Brač czy Vis (możemy dopłynąć na nie promem).
Zobacz hotele w Chorwacji
Split, będący stolicą Dalmacji, jest jednocześnie jej największym miastem, drugim co do wielkości miastem Chorwacji i jednym z najważniejszych turystycznie ośrodków w kraju. Turyści przyjeżdżają tu przez cały rok – najliczniej w wakacje, od czerwca do września, jednak chętnych na wypoczynek w tak pięknym miejscu nie brakuje również poza sezonem. Nic zatem dziwnego, że szukając noclegu, trafimy na wiele ofert zakwaterowania. Ceny w Splicie zaczynają się od ok. 100 zł za dobę dla 2 osób.
Oferta noclegowa w stolicy Dalmacji jest szeroka i różnorodna. Znajdziemy zarówno luksusowe hotele, noclegi w hostelach, a także niezależne domy i apartamenty wakacyjne, zarówno na obrzeżach miasta, jak i w świetnej lokalizacji w centrum, dzięki której bez problemu dotrzemy do większości najważniejszych atrakcji w Splicie.
Gdzie spać podczas pobytu w Splicie? Zanim zaczniemy rozglądać się za kwaterą na wczasy, powinniśmy odpowiedzieć sobie na pytanie, jakie mamy oczekiwania, co chcemy robić i co zobaczyć, czy wolimy nocleg ze śniadaniami, czy może jednak posiłki zorganizujemy sobie we własnym zakresie. Poszukiwania zakwaterowania w Splicie najlepiej rozpocząć odpowiednio wcześniej. Dobre rozeznanie pozwoli nam znaleźć noclegi, które będą nam odpowiadać zarówno pod względem standardu, ceny, jak i położenia.
Cenicie sobie własną przestrzeń i niezależność? Rozejrzyjcie się za apartamentem w Splicie, najlepiej z wyposażonym aneksem kuchennym i nowoczesnymi wygodami. Marzycie o intensywnym zwiedzaniu, ale i o komfortowej odskoczni od biegania z mapą? Rozważcie zakwaterowanie w jednym z klimatycznych, splickich hoteli, w których można wygodnie wypocząć, rozpocząć dzień od śniadania w formie bogatego bufetu, skorzystać z bazy wellness czy hotelowych udogodnień. A może w ramach wakacji w Chorwacji planujecie kilkudniowy, niskobudżetowy city break? Nie brak tu hosteli z pokojami prywatnymi i łóżkami w pokojach wieloosobowych, w których można się zatrzymać się przy okazji wycieczki do Splitu.
Split i okolice to jeden z wielu chorwackich zakątków, które warto eksplorować. Poznajcie jeszcze więcej atrakcji Chorwacji.
