Góry Świętokrzyskie to jedno z najstarszych pasm górskich w Polsce. Zachwycają pięknymi szlakami i nietuzinkowymi atrakcjami, a przy okazji nie są tak oblegane jak na przykład Tatry czy Karkonosze. Wybierz się z nami w wyjątkową podróż i poznaj najciekawsze atrakcje Gór Świętokrzyskich!
Położenie Gór Świętokrzyskich na mapie Polski
Góry Świętokrzyskie znajdują się w południowo-wschodniej części Polski, w centralnej części wyżyny Kieleckiej. Stolicą regionu są Kielce, jednak warto też odwiedzić mniejsze miejscowości: Sandomierz, Święta Katarzyna, Bodzentyn i Busko-Zdrój.
Góry Świętokrzyskie to niski łańcuch górski, a zarazem jeden z najstarszych łańcuchów górskich w Polsce i Europie. Pasmo to charakteryzuje się stromymi stokami, rumowiskami skalnymi i lasami jodłowymi i bukowymi. Najwyższym szczytem tych gór jest Łysica, wznosząca się na 612 m n.p.m., leżąca w paśmie Łysogór.
Świętokrzyski Park Narodowy powstał w 1950 roku i obejmuje pasmo Łysogór, Łysą Górę, część Pasma Klonowskiego, Doliny Wilkowskiej i Doliny Dębniańskiej, Chełmową Górę, Las Serwis i Skarpę Zapusty. Jest co zwiedzać! Co więcej, na turystów czeka na terenie parku Muzeum Przyrodnicze oraz klasztor Benedyktynów Świętokrzyskich z XII wieku, położony na Świętym Krzyżu.
Przez park przebiegają też liczne szlaki turystyczne, które warto zwiedzić niezależnie od pory roku. Najciekawsze z nich opiszemy poniżej. Za wejście do Świętokrzyskiego Parku Narodowego trzeba zapłacić – bilet normalny kosztuje 9 zł, natomiast ulgowy – 4,5 zł. Na niektóre szlaki dozwolony jest wstęp z psem, więc możecie zabrać na wycieczkę swojego pupila. Pamiętajcie tylko, aby zabrać smycz!
Łysica to najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich. Wznosi się na wysokość 614 m n.p.m. To z pewnością obowiązkowy punkt odwiedzin podczas wycieczki w Góry Świętokrzyskie.
Ciekawostki na temat wzniesienia
Łysica, zwana też Górą Świętej Katarzyny, mieści się u podnóża miejscowości Święta Katarzyna. Jej najwyższym punktem jest Skała Agaty. To jednak nie jedyny wierzchołek tej góry – na szczycie Łysicy spotkacie też drugi wierzchołek, który wcześniej był uważany za najwyższy. Łysica, mimo że najwyższa w Górach Świętokrzyskich, jest najniższym szczytem w Koronie Gór Polski. Jej zbocza pokrywają tzw. gołoborza, czyli miejsca, gdzie zamiast lasu spotkacie skalne rumowiska. I na koniec – najciekawsze! W lasach porastających Łysicę można spotkać aż 187 gatunków pająków!
Jakie szlaki prowadzą na Łysicę?
Przez Łysicę prowadzi główny szlak Gór Świętokrzyskich im. Edmunda Massalskiego. Na Łysicę można się dostać w dwójnasób: prowadzi tu droga ze Świętej Katarzyny od strony zachodniej, bądź trasa z miejscowości Kakonin od strony wschodniej. Oba szlaki prowadzą przez las i są całkiem przyjemne. Pierwszą trasę pokonacie w około godzinę, a trasę z Kakonina – w 1,5 godziny. Natomiast dużo ciekawsza, ze względu na mijane atrakcje, jest droga ze Świętej Katarzyny. Po drodze można zwiedzić kapliczkę Stefana Żeromskiego, zabytkowy klasztor bernardynek i kapliczkę świętego Franciszka.
Święta Katarzyna to niewielkie, acz ciekawe miasteczko, położone między Kielcami a Bodzentynem. Przez miejscowość przebiega szlak im. Edmunda Massalskiego. Znajdziecie tu także Galerię Minerałów i Skamieniałości, słynne źródło wraz z kapliczką św. Franciszka, zabytkową kapliczkę S. Żeromskiego oraz klasztor bernardynek.
Kapliczka Stefana Żeromskiego i św. Franciszka
W Świętej Katarzynie znajdują się dwie, godne uwagi kapliczki: Stefana Żeromskiego i św. Franciszka. Pierwsza budowla powstała na przełomie XVIII i XIX wieku i miała być początkowo grobowcem rodziny Janikowskich. Jednak po tym, jak na ścianie kapliczki wyrył swoje nazwisko Stefan Żeromski, wówczas uczeń kieleckiego gimnazjum, kapliczka zyskała nową nazwę.
Kapliczka św. Franciszka znajduje się przy szlaku na Łysicę. Ta drewniana budowla i źródełko są najchętniej odwiedzanymi zabytkami w Górach Świętokrzyskich. Legenda mówi, że źródełko powstało z łez dziewicy, opłakującej siostrę.
Klasztor bernardynek
Klasztor bernardynek to jedno z najciekawszych miejsc w Świętej Katarzynie. Budowla, która powstała w XV wieku, wielokrotnie była trawiona przez pożary. Dzisiaj znajduje się tu drewniany ołtarz Świętej Tekli z Nowej Słupi oraz figura świętej Katarzyny, wykonana z drewna cyprysowego.
Łysa Góra, znana też jako Łysiec, Święty Łysiec lub Święty Krzyż, to szczyt o wysokości 595 m n.p.m. Jest to drugi, zaraz po Łysicy, najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich. Góra, owiana jest wieloma podaniami i legendami – niegdyś było to miejsce kultu pogańskiego, gdzie co roku zbierali się Słowianie, aby czcić bożki śmierci: Lelum i Polelum.
Ciekawostki na temat wierzchołka – czym jest gołoborze?
Na wierzchołku góry znajduje się wyjątkowe miejsce zwane gołoborzem, które można zaobserwować także na stokach Łysicy. Jest to skalne rumowisko z bloków kambryjskiego piaskowca kwarcytowego. Ten bezleśny obszar robi naprawdę duże wrażenie! Stąd też wzięła się nazwa Łysej Góry – od “łysiny”, którą stanowi gołoborze na samym szczycie góry.
Jakie szlaki piesze prowadzą na Łysą Górę?
Na szczyt Łysej Góry prowadzą trzy szlaki – z Przełęczy Huckiej, z Trzcianki oraz z Nowej Słupii. Dwa pierwsze prowadzą szlakiem czerwonym, czyli Głównym Szlakiem Świętokrzyskim. Szlak z Przełęczy Huckiej jest najpopularniejszy wśród turystów, gdyż jest najłatwiejszy i najszybszy. Natomiast szlak niebieski, który zaczyna się w Nowej Słupii, jest najdłuższy, ale też najciekawszy.
Ile czasu zajmuje zdobycie szczytu?
Aby wejść na Łysą Górę, trzeba pokonać od 1,5 do 2 km, w zależności od wybranego szlaku. Przejście tego odcinka zajmuje około 40 min do godziny, nie jest więc czasochłonne. Warto jednak zarezerwować więcej czasu, na zwiedzanie okolicznych atrakcji, których po drodze nie brakuje.
Atrakcje na szlaku na Łysą Górę
Święty Krzyż nie bez powodu jest najchętniej odwiedzanym górskim szczytem w Górach Świętokrzyskich. W okolicy znajduje się mnóstwo ciekawych atrakcji, związanych z historią tego miejsca.
Na samym szczycie góry znajduje się Sanktuarium Świętego Krzyża, które – jak głosi legenda – powstało dzięki żonie Mieszka I, Dobrawie. W klasztorze znajduje się m.in. krypta księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, którego możecie kojarzyć z powieści “Ogniem i Mieczem”. Nieopodal znajduje się także Radiowo-Telewizyjne Centrum Nadawcze Święty Krzyż, czyli – krótko mówiąc – wieża telewizyjna o wysokości 157 m.
Na Łysej Górze znajdziecie także Muzeum Świętokrzyskiego Parku Narodowego oraz wał kamienny o długości 1,5 km, który jest pamiątką po pogańskich tradycjach w tym miejscu.
Główny Szlak Świętokrzyski im. Edmunda Massalskiego to świetna trasa dla miłośników długodystansowych trekkingów. Szlak ma długość 105 kilometrów i prowadzi od Gołoszyc do wsi Kuźniaki. Idąc tą trasą mijamy największe atrakcje Gór Świętokrzyskich: Świętokrzyski Park Narodowy, Jeleniowski Park Krajobrazowy, Święty Krzyż, Łysicę oraz tutejsze lasy sosnowe i bukowe. Przejście tego szlaku zajmie wam około 30 godzin. Warto przejść go nieśpiesznie i podzielić go sobie na krótsze odcinki.
Wąwóz w Skałach to kanion, głęboki na 30 metrów, który z pewnością zachwyci miłośników dzikiej przyrody. Mnóstwo tu bujnej roślinności oraz – jak sama nazwa wskazuje – skał, w tym dolomitów i wapieni. Warto jednak wiedzieć, że wyprawa do wąwozu nie jest prosta – trzeba się tu przedzierać przez chaszcze i nieźle się namęczyć, przeskakując przez strumień, płynący po dnie wąwozu. Dla wytrwałych nagrodą są wspaniałe widoki.
Góry Świętokrzyskie, mimo że nie należą do najwyższych gór, oferują aż sześć ośrodków narciarskich. Jest to Szwajcaria Bałtowska, Sabat Krajno, Tumlin Sport Ski, Telegraf Kielce, Stadion Kielce oraz Niestachów. W sumie ośrodki dysponują 22 wyciągami narciarskimi oraz 1 koleją krzesełkową, dostępną w Szwajcarii Bałtowskiej. Tutejsze stoki są odpowiednie zarówno dla amatorów sportów zimowych, jak i dla zaawansowanych narciarzy. Najlepsze dla dzieci warunki panują w ośrodku w Niestachowie, gdzie znajdziecie łagodne i szerokie trasy, a do tego przedszkole narciarskie i zimowy plac zabaw. Natomiast entuzjaści snowboardu mogą zaszaleć na stoku Sabat, gdzie znajduje się snowpark z prawdziwego zdarzenia.
Jaskinia Raj to jedna z najbardziej rozpoznawalnych atrakcji w województwie świętokrzyskim. Zjeżdżają tu turyści z całej Polski! Ten niezwykły rezerwat przyrody odkryli w 1964 roku uczniowie krakowskiego technikum geologicznego, którzy na widok wnętrza jaskini mieli zawołać “O raju!”. Jaskinia, poza tym, że zachwyca mnogością stalaktytów i stalagmitów, posiada całkiem ciekawa historię. Mieli tu zamieszkiwać Neandertalczycy, a także prehistoryczne zwierzęta: mamuty i tygrysy szablozębne.
Zwiedzanie jaskini jest możliwe tylko w określonych porach, po wcześniejszej rezerwacji miejsca. Można tu wejść tylko z przewodnikiem, który oprowadza turystów w 15-osobowych grupach. Należy zabrać ze sobą ciepłe ubranie, gdyż we wnętrzu jaskini panuje niska temperatura.
Zamek Królewski w Chęcinach to miejsce, które trzeba zobaczyć, odwiedzając Góry Świętokrzyskie! Warownia, powstała na przełomie XIII i XIV wieku, przez ponad 250 lat pozostawała niezdobyta – było to jedno z najbardziej niezdobytych miejsc w kraju, głównie ze względu na położenie na skalistym wzniesieniu. Zamek przez wiele lat był głównym ośrodkiem administracyjnym w kraju. Gościli tu najznamienitsi królowie wraz z żonami, którzy urządzali tu sobie huczne zabawy. Tymczasem kilka pięter niżej, w zamkowych lochach, przetrzymywano m.in. krzyżaków, pokonanych podczas bitwy pod Grunwaldem. Jak sami więc widzicie, Zamek w Chęcinach to kawał polskiej historii na żywo. Mimo że Zamek wielokrotnie został zniszczony, dzisiaj można podziwiać jego pozostałości i uczestniczyć w ciekawych wydarzeniach, które odbywają się na terenie warowni.
Kielce – stolica regionu, posiada bogatą historię i ciekawe zabytki, które warto odwiedzić. Kielecką przygodę najlepiej rozpocząć spacerem po rynku i deptaku, który znajduje się na ulicy Sienkiewicza. Mnóstwo tu urokliwych kamieniczek, barów i restauracji. Będąc w centrum miasta warto zwiedzić także jeden z najstarszych parków w Polsce – park miejski im. Stanisława Staszica.
Będąc w Kielcach nie można sobie odmówić wycieczki na, zwaną przez miejscowych Kadzielnię, czyli rezerwat przyrody, który zachwyca niesamowitymi formacjami geologicznymi. Można też zwiedzić podziemną ścieżkę jaskiń oraz centrum edukacji Geonatura Kielce. Miłośnicy historii powinni skierować swoje kroki do Muzeum Narodowego, które mieści się w dawnym pałacu biskupów Krakowskich.
Góry Świętokrzyskie mogą się pochwalić świetnie rozwiniętą infrastrukturą turystyczną. Najciekawsze propozycje hoteli znajdziecie w serwisie Travelist.pl. Najsłynniejszy hotel w okolicy – czterogwiazdkowy Binkowski Resort w Kielcach, oferuje nie tylko komfortowe pokoje i restaurację, ale też, jako jedyny w okolicy, park wodny z atrakcjami dla najmłodszych.
Innym miejscem, gdzie warto się zatrzymać, jest Hotel Uroczysko SPA & Business w Cedzynie. Ten ekskluzywny hotel położony jest w samym sercu Gór Świętokrzyskich i oferuje bogato wyposażone centrum SPA & Wellness z basenem, jacuzzi, strefą saun oraz szeroką ofertą zabiegów i masaży.
Naszą ostatnią propozycją jest Kompleks Świętokrzyska Polana. Ten nowoczesny ośrodek wypoczynkowo-rozrywkowy, położony jest u podnóża Gór Świętokrzyskich, zaledwie 13 km od centrum Kielc. W obiekcie znajdziecie takie atrakcje jak strefa basenowa, sauna infrared, stajnia z wybiegiem dla koni, wypożyczalnia rowerów, oceanarium Oceanika oraz wystawa Fascynujący Świat Owadów.
Będąc w Górach Świętokrzyskich, warto skosztować tutejszej kuchni regionalnej. Znajdziecie ją na przykład w Smacznej Chatce w Świętej Katarzynie. Restauracja serwuje tradycyjne dania kuchni świętokrzyskiej oraz kuchni polskiej. Polecamy również wybrać się do niezwykłego miejsca – karczmy regionalnej Izba Dobrego Smaku w Hucie Szklanej. Karczma mieści się na terenie Osady Średniowiecznej. Miłośników kuchni włoskiej zachęcamy do odwiedzenia restauracji Magia Sabatu, która w menu posiada zarówno dania kuchni polskiej i regionalnej, jak i włoską pizzę prosto z tradycyjnego pieca opalanego drewnem.
