Miejsca zlokalizowanego na zachodnim skraju Wyżyny Lubelskiej, około 2,5 h jazdy samochodem od Warszawy i tylko 50 km od Lublina,  nikomu nie trzeba przedstawiać. Bogata historia, malownicze krajobrazy, unikalne zabytki i harmonogram atrakcji czynią go nie tylko centrum kulturalnym Lubelszczyzny, ale i weekendową mekką mieszkańców stolicy i każdego, kto pozostaje wrażliwy na absolutnie niepowtarzalny klimat nadwiślańskich miasteczek. 

Przewodnik po miejscach i atrakcjach

Historia Kazimierza Dolnego: odkryj fascynujące tajemnice miasta

W czasach średniowiecza na wzgórzu, na którym obecnie znajduje się Kazimierz Dolny, istniała osada o nazwie Wietrzna Góra. W 1181 roku książę Kazimierz Sprawiedliwy przekazał te ziemie norbertankom, a te w ramach wdzięczności i na cześć darczyńcy nazwały ją Kazimierz Dolny. Pierwsza wzmianka o miejscu pojawia się w kronikach w 1249 roku. Wtedy nikt nie wiedział jeszcze, że ta mała osada w dolinie środkowej Wisły przeobrazi się w ciągu wieków nie tylko w ważny punkt rzemieślniczy i handlowy, ale i stając się własnością królewską   ważny ośrodek kulturalny i artystyczny. Tu warto dodać, że królem, który przekształcił osadę grodową w miasto królewskie był Kazimierz Wielki. A tym, który nadał mu prawo magdeburskie Władysław Jagiełło. 

Choć II wojna światowa przyniosła miastu wiele zniszczeń,  dzięki staraniom mieszkańców udało się odbudować wiele zabytków, a sam Kazimierz mógł się dalej miasto rozwijać jako ośrodek turystyczny. Jak grzyby po deszczu zaczęły tu powstawać liczne pensjonaty, hotele i restauracje. Równolegle rozwijały się też handel i rzemiosło artystyczne, które stanowiły ważny element lokalnej gospodarki.

Gdy na początku lat 20-tych ubiegłego stulecia profesor warszawskiej ASP Tadeusz Pruszkowski organizował w  Kazmierzu pierwszy plener malarski, nie wiedział jeszcze, że pół wieku później  miasto stanie się oficjalnym centrum życia kulturalnego Lubelszczyzny. Dziś  jego granicach organizowano liczne imprezy artystyczne, festiwale muzyczne i teatralne oraz spotkania literackie. W 1974 roku miasto zostało wpisane na listę zabytków, a w 1994 roku uznano je za Pomnik Historii.

Spacer po malowniczych uliczkach: najlepsze trasy piesze w Kazimierzu Dolnym

Lubicie włóczyć się bez celu uliczkami jak z bajki, ozdobione manierystycznymi kamienicami? W okolicach Rynku znajdziecie ich bez liku, a Mały Rynek z dawną synagogą przekształconą w kawiarnie oraz fasady budynków braci Przybyłów czy zabytkowe spichlerze przy nadwiślańskim bulwarze (m.in. Nowakowskiego, Ulanowskich i Feuersteina przy ul. Puławskiej) dosłownie Was zauroczą. Marzą wam się tajemnicze ruiny? Wybierzcie się do średniowiecznego zamku na wzgórzu. W skład kompleksu wchodzi wysoka na 20 m baszta obronna, będąca najstarszą budowlą miasta.

Spodoba Wam się widok z góry? To po zejściu ze wzgórza zamkowego wdrapcie się czym prędzej na Górę Trzech Krzyży. To stąd rozpościera się najpiękniejszy widok na całe miasto. Cenicie kontakt z naturą? Przeanalizujcie mapę i zwróćcie uwagę na okoliczne wąwozy lessowe. Wąwóz Korzeniowy Dół, a także  Plebanka, Małachowskiego, Kwaskowa Góra, na Niezabitowskich i Śmierci to naturalne atrakcje turystyczne, które każdy miłośnik przyrody powinien zobaczyć chociaż raz w życiu.  A po wszystkim koniecznie trzeba jeszcze pogłaskać po nosie brązowego psa przy kościele farnym (ponoć przynosi to szczęście) oraz zjeść kazimierskiego koguta z ciasta. Zdradzimy słodką tajemnicę, iż ten słodki symbol Kazimierza Dolnego smakuje najlepiej, jeśli sygnuje go logo Pracowni Pieczywa Artystycznego Sarzyński. 

Najpiękniejsze zabytki Kazimierza Dolnego: kościoły, zamek i klasztor

Kazimierz Dolny słynie z pięknych zabytków, które przyciągają turystów z całego świata. Jednym z najważniejszych zabytków jest kościół farny wznoszący się dumnie na niewielkim wzniesieniu obok rynku. Ten XIV-wieczny kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i Bartłomieja to najstarsza świątynia w mieście i ważny przystanek na Szlaku Renesansu Lubelskiego. Turystycznym skarbem świątyni są… najstarsze, zachowane w całości, organy w Polsce. Instrument zaprojektował i wykonał Szymon Lilius około 1620 roku.  Inne godne uwagi kościoły to kościół świętej Anny i Świętego Ducha, kościół pw. św. Mikołaja oraz Kościół pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny i klasztor reformatów. Ten ostatnia świątynia od niemal 400 lat jest Sanktuarium Matki Bożej Kazimierskiej i stanowi cel pielgrzymów z całego kraju.

Podążając szlakiem budowli sakralnych, warto zobaczyć budynek dawnej synagogi, którą według legendy ufundował król Kazimierz Wielki jako dar dla ukochanej Esterki. Choć główna sala modlitewna synagogi nie pełni już swojej funkcji i nie jest dostępna do zwiedzania (dziś odwiedzają ją tylko zorganizowane wycieczki, w porozumieniu z Gminą Żydowską z Warszawy), do niedawna działało tam kino, a teraz można tam zarezerwować nocleg,  to wiąż budynek dawnej synagogi stanowi konkretny dowód na to, że Kazimierz był miastem wielokulturowym. 

Wśród atrakcji i na liście pod tytułem „Miejsca w Kazimierzu Dolnym , których pominąć nie wolno” jest wspominany wcześniej zespół zamkowy (a konkretnie ruiny zamku). Warownia powstała w XIV wieku za czasów króla Kazimierza Wielkiego. W trakcie swojego istnienia była wielokrotnie przebudowywana i niszczona (zwłaszcza podczas Potopu Szwedzkiego). Obecnie pozostały jedynie obręby murów i fundamenty, a także ruiny wież i budynku mieszkalnego. Taras i punkt widokowy znajdują się na miejscu dawniej czworobocznej wieży mieszkalnej. Dokładnie naprzeciwko wzgórza zamkowego zlokalizowane jest miejsce, w którym to rozpoczęła się historia Kazimierza Dolnego. Obecnie funkcjonuje tam zespół klasztorny Franciszkanów,  który warto odwiedzić ze względu na rozpościerający się stamtąd urokliwy widok na Kazimierz Dolny oraz Muzeum Klasztorne. Co ciekawe, jeśli wierzyć zapisom w najdawniejszych kronikach oo. franciszkanów reformatów, dawniej znajdowało się znajdowało się tu pogańskie miejsce kultu czarnego koguta i pogański cmentarz.

Nieopodal, kilometr dalej, zlokalizowany jest XVII-wieczny spichlerz Kobiałki, który w przeszłości obsługiwał przewóz janowiecki przez Wisłę, a dziś jest Domem Turysty PTTK. Podążając od tego miejsca niebieskim lub zielonym szlakiem, dojść można do kamieniołomu. Tuż obok znajduje się przystań promu, a nieco dalej skarpa Albrechtówka, skąd rozpościera się widok na Wisłę, Krowią Wyspę, zamek w Janowcu oraz malowniczy Mećmierz. 

Sztuka i kultura w Kazimierzu Dolnym: galerie, muzea i festiwale

Trudno o inne miasteczko w Dolinie Wisły, w którym zagęszczenie muzeuów, galerii i ekspozycji byłoby tak duże. Jednym z najważniejszych punktów na muzealnej mapie Kazimierza Dolnego jest Muzeum Nadwiślańskie, a konkretnie jego 4 odziały: Muzeum Sztuki Złotniczej, kamienica Celejowska, Dom Kuncewiczów i Odział Przyrodniczy. Cechę charakterystyczną manierystycznej kamienicy Celejowskiej stanowi bogato zdobiona attyka. W jej wnętrzach podziwiać można malarstwo oraz wystawę archeologiczną i  historyczną. Ekspozycja w Domu Kuncewiczów, nazywany także Willą Pod Wiewiórką, przybliża postaci autorki Cudzoziemki” i jej męża. Z kolei wizyta w dawnym spichlerzu zbożowym, siedzibie Oddziału Przyrodniczego, to dobry sposób, by zapoznać się z botanicznymi, zoologicznymi i geologicznymi eksponatami okolicy. 

Temat galerii w Kazimierzu, to temat rzeka – jest ich mnóstwo! I trudno się temu dziwić… od chwili, gdy Kazimierz Dolny stał się ważnym ośrodkiem kulturalnym na mapie regionu. Jedną z ciekawszych przestrzeni ekspozycyjnych miasta jest Suszarnia Jana Wołka, w której – przy odrobinie szczęścia – spotkać można samego znanego poetę i pieśniarza prezentującego swoje obrazy. 

Najlepszy pretekst (choć może ze względu na tłok niekoniecznie najlepszy moment), by eksplorować największe atrakcje Kazimierza Dolnego stanowią festiwale i wydarzenia kulturalne. Do tych najbardziej popularnych należą m.in. Festiwal Filmu i Sztuki „Dwa Brzegi”, Festiwal Kultury Żydowskiej czy Kazimiernikejszyn – organizowany w otoczeniu zalesionych wąwozów, na wpół dzikiej plaży, na rynku pięknego Kazimierza Dolnego najbardziej wyluzowany i wzbogacony o nietypowe atrakcje festiwal w Polsce. 

Kazimierz Dolny nad Wisłą: atrakcje nadbrzeża i rejsy statkiem

Spacer nadwiślańskimi bulwarami to nie jedyny atut lokalizacji nad brzegiem królewskiej rzeki. Choć imponujący! Nadwiślańska promenada przebiega m.in. przystań żeglugi wiślanej, samo miasto i Przedmieście Gdańskie z basztą i zamkiem. Inną atrakcją, która naturalnie wypływa z faktu bliskości wody, jest rejsy statkiem.W mieście działa kilka firm organizujących rejsy – każdego dnia (a nawet kilka razy dziennie) w sezonie żeglugowym. Port rzeczny w Kazimierzu jest więc miejscem nad brzegiem Wisły, które mapa atrakcji miasta zdecydowanie uwzględnia. 

W ofercie są zarówno krótsze, trwające około godziny, wycieczki podczas których statek przepływa pod Kazimierskim Mostem, mijając  kamieniołomy, Męćmierz i „Krowią Wyspę”. Często w trakcie tego godzinnego  rejsu statek zatrzymuje się po drugiej stronie Wisły przy przystani Janowiec, skąd tylko  przystani do centrum  4 km pieszo do pięknego janowickiego zamku. Gdyby harmonogram wycieczki nie uwzględniał tego przystanku, warto skorzystać z opcji przeprawy promem, by odwiedzić to znacznie spokojniejsze miasto vis-à-vis Kazimierza. W ofercie przewoźników znaleźć można także m.in.  dłuższe rejsy wycieczkowe na trasie Kazimierz – Puławy i Puławy – Kazimierz  oraz rejsy nocne, podczas których można podziwiać miasto oświetlone nocnymi światłami. Rejsy statkiem to nie tylko piękne krajobrazy, ale także atrakcje na pokładzie. Wiele firm oferuje posiłki, muzykę na żywo czy degustacje lokalnych specjałów.

Smak Kazimierza Dolnego: restauracje, kawiarnie i lokalne specjały

Smak lokalnej kuchni na pewno warto odkrywać w restauracja Filiks przy u. Sadowej, wielokrotnym laureacie prestiżowych konkursów kulinarnych, w tym plebiscytu Orły Gastronomii. Wśród innych lokali, które cieszą się dobrą opinią wśród gości są także specjalizująca się w tradycyjnej kuchni polskiej i żydowskiej restauracja-kawiarnia Bajgiel czy słynąca z pierogów Plebanka. Na tych, dla których jedzenie, to sposób na odbywanie odległych podroży czeka popularna restauracja izraelska o nazwie Hamsa Resto, która serwuje dania nowoczesnej kuchni izraelskiej i bliskowschodniej, oraz restauracja węgierska Eger, którem menu dopełniają starannie wyselekcjonowane wina Egeru i Tokaju.

Kuchnia Lubelszczyzny to zbiór smaków i tradycji, które odzwierciedlają wielokulturowość regionu. Wpływy kuchni żydowskiej, chłopskiej i szlacheckiej są widoczne w różnorodności potraw, pośród których największą popularnością cieszą się m.in. cebularz – wytrawne placki drożdżowe z cebulą i makiem, kaczka po zamojsku – smakowite danie z kuchni żydowskiej, piróg biłgorajski – zapiekanka z kaszą gryczaną i twarogiem, a także tradycyjne flaki.

Najsłodszym miejscem na kulinarnej mapie Kazimierza, i rekomendowanym miejscem na deser, jest herbaciarnia u Dziwisza, w której serwowane są różnorodne rodzaje herbat, napary ziołowe i owocowe, a także domowe konfitury i wypieki. Przed opuszczeniem stylowego lokalu, koniecznie trzeba nabyć choćby jedną z ręcznie wyrabianych przez doświadczonych cukierników artystycznych czekolad, tabliczki której zdobią suszone owoce, kwiaty i przyprawy.

Wakacje w Kazimierzu Dolnym: noclegi, spa i relaks

Malownicza lokalizacja nieopodal metropolii, bogata historia zaklęta w oryginalnych zabytkach, regionalne tradycje i zwyczaje czy artystyczna atmosfera sącząca się leniwie przez wąskie uliczki i zaułki – powodów do weekendowej wizyty w Kazimierzu może być co najmniej tyle, ile weekendów w ciągu roku. I hotelarze oraz właściciele pensjonatów, prywatnych kwater czy domków letniskowych o tym doskonale wiedzą. Panorama miasta to nie tylko ciekawe miejsca, najlepsze atrakcje, ale i całe multum miejsc, w których można zarezerwować nocleg. 

Wśród setek miejsc, które warto rozważyć jako miejsce pobytu w trakcie wizyty w Kazimierzu Dolnym, jest m.in. Hotel Król Kazimierz ★★★★Niewiele jest miejsc na mapie Polski, które cechuje iście królewski klimat. “Kuchnia godna Króla Kazimierza” – tak opisuje się dania serwowane przez tutejszych kucharzy w hotelowej restauracji.   Sam obiekt wyróżnia się niebanalnym stylem i unikatową atmosferą. Trudno o piękniejsze miejsce w zakolu Wisły, w którym można się zrelaksować, korzystając ze specjalnej oferty SPA. Do wyboru klientów pozostają liczne rytuały czy ceremonie.

Osobom chcącym poczuć ducha miasta rekomendujemy Pensjonat Kazimierski****. Hotel ten cechuje prosty, a przy tym nowoczesny wystrój. Do dyspozycji gości pozostają 23 w pełni wyposażone pokoje. Pensjonat posiada swoją własną winiarnię, w której znajdują się dodatkowo biblioteczka i bilard. Osoby oczekujące głębokiego relaksu mogą udać się do sauny, zanurzyć w jacuzzi czy poddać się terapeucie w gabinecie masażu. To wszystko w dostępnej dla gości Strefie Relaksu. W obiekcie podziwiać można prace pędzla Leszka W. Niewiadomskiego, preznetujące najpiękniejsze zakątki Kazimierza Dolnego i okolic. 

Aktywny wypoczynek w Kazimierzu Dolnym: rowery, kajaki, piesze wędrówki i narty

Kazimierz Dolny to istne eldorado dla amatorów aktywności na świeżym powietrzu. Naturalne skarby, jaki skrywają okolice Kazimierza Dolnego – wąwozy lessowe – chroni Kazimierski Park Krajobrazowy, a można je odkrywać, podążając trasą 1 z 6 dobrze oznakowanych szlaków turystycznych. Co ciekawe, niektóre z wąwozów dostępne są do zwiedzania także pod woalką nocy. Jary oświetlone płomieniem pochodni to widok, który zapada w pamięć głębiej niż centrum Kazimierza czy najpiękniejsze części rynku. Planując pierwszą wyprawę, koniecznie trzeba uwzględnić na trasie będący częścią PN Małopolski Przełom Wisły z majestatycznym kanionem. 

Kazimierz to dobry punkt startowy dla kajakarzy. Z przystani organizowane są wodne, kilkugodzinne eskapady m.in. do Dęblina i Puław. Dobrą alternatywę dla Wisły stanowi rzeka Chodelka, przepływająca Kotliną Chodelską. 

Tych, którzy nad wszystko przekładają jazdę na rowerze, okolica Kazimierza także nie rozczaruje. Miasto to punkt przecięcia wielu tras rowerowych (m.in. Kazimierz Dolny – Janowiec – Kazimierz Dolny, Kazimierz Dolny- Rogów, Lublin – Nałęczów – Kazimierz Dolny czy Kazimierz Dolny – Skarpa Dobrska, Wojciechów albo np. Kraśnik). Ale liczne trasy to nie jedyna gratka dla amatorów dwóch kółek. Cyklistów zachwyci zlokalizowane nieopodal Puław, we wsi Gołąb, Muzeum Nietypowych Rowerów, którego asortyment zaskakuje mniej więcej tak samo mocno, jak fakt, iż zimą do Kazimierza można wyskoczyć… na narty. Zaledwie 1 km od miasteczka mieści się kameralny ośrodek narciarski, w którym na wszystkich spragnionych zimowych atrakcji czeka 7 wyciągów i 7 tras, z których najdłuższa ma 590 m długości. Wszystkie są naśnieżane i oświetlone, dzięki czemu można tam szusować nawet do późnego wieczora – w sam raz, aby wrócić prosto na grzane wino w jednej z knajpek na Rynku.